Het grote tekort aan personeel zorgt voor een positieve bijwerking: de ongelijkheid op de arbeidsmarkt wordt kleiner. Vooral vrouwen, jongeren en werknemers van buitenlandse komaf krijgen betere kansen op meer uren, vaste contracten en maatwerk. Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) na onderzoek in verschillende sectoren.
Vooroordelen bepalen nog vaak het beleid
Veel werkgevers houden vast aan verouderde beelden van bepaalde groepen werknemers, stelt het SCP op basis van vacatures en gesprekken met werkgevers. Die vooroordelen zorgen voor ongelijkheid bij het aanbieden van contracten, uren of flexibiliteit.
Veelgehoorde aannames zijn bijvoorbeeld:
Jongeren willen geen vast contract, alleen flexibiliteit.
Vrouwen werken liever parttime vanwege zorgtaken.
Statushouders zijn al blij met tijdelijk werk.
Vaders in de bouw hoeven geen deeltijdopties.
Ook blijkt dat werkgevers liever voorzichtig zijn met het maken van individuele afspraken, uit angst voor scheve gezichten op de werkvloer.
Personeelstekort dwingt tot meer flexibiliteit
Volgens het SCP groeit tegelijkertijd de onderhandelingsmacht van werknemers door de krapte op de arbeidsmarkt. Werkgevers komen daardoor sneller in beweging. Ondanks verouderde aannames. In meerdere sectoren leidt dit tot opvallende veranderingen.
Zorg: vrouwen krijgen vaker meer uren
Vaste deeltijdcontracten voor vrouwen waren jarenlang de norm. Nu bieden zorgorganisaties vaker méér uren aan, ook proactief.
Bouw: deeltijd steeds vaker bespreekbaar
Fulltime werken is in de bouw nog vaak standaard. Toch krijgen vaders nu steeds vaker ruimte om minder te werken, bijvoorbeeld om werk en gezin te combineren.
Horeca en schoonmaak: meer kansen voor jongeren en statushouders
Deze groepen werden lang gezien als tijdelijke krachten. Maar vanwege het personeelstekort investeren werkgevers nu vaker in opleiding en doorgroei.
Ook werknemers doen aannames
Niet alleen werkgevers houden hardnekkige aannames in stand. Werknemers hebben zelf ook twijfels of verkeerde verwachtingen, blijkt uit het onderzoek:
Ze denken dat meer werken niet loont, door mogelijke gevolgen voor toeslagen.
Ze zijn bang voor problemen zoals in het toeslagenschandaal.
Ze durven hun wensen niet goed te bespreken met hun leidinggevende.
“Er zijn veel onuitgesproken verwachtingen over en weer. Daarom is meer overleg nodig.” – SCP-onderzoeker Ans Merens
Wat kun jij als werkgever doen?
De krappe arbeidsmarkt vraagt om maatwerk en open communicatie. Zo speel je in op de behoeften van je personeel.
1. Vraag naar wensen van medewerkers
Gebruik functioneringsgesprekken om actief te vragen:
Wil je meer of minder uren werken?
Heb je behoefte aan een vast contract?
Wat zou jou helpen om beter te werken?
2. Toets je aannames
Ga na of je automatisch bepaalde keuzes maakt voor specifieke groepen. Misschien wil die jonge starter juist wél zekerheid. Of zoekt die oudere medewerker juist flexibiliteit.
3. Bied ruimte voor maatwerk
Stel verschillende werkvormen beschikbaar, zoals deeltijdopties, flexibele uren of contracten op maat.
4. Leg keuzes helder uit
Wees transparant over de opties en wat die betekenen voor bijvoorbeeld salaris of toeslagen. Dat voorkomt misverstanden.
Grijp je kans in de krappe arbeidsmarkt
De huidige personeelstekorten bieden een kans om je organisatie inclusiever én aantrekkelijker te maken. Door vooroordelen los te laten en maatwerk te bieden, trek je niet alleen nieuw talent aan — je houdt ook je huidige mensen beter vast.
Lees ook: Twee derde ondernemers kampt met personeelstekort
