Het midden- en kleinbedrijf (mkb) in Nederland leunt voor financiering nog altijd zwaar op banken, maar bij kleinere leningen blijken ondernemers daar vaak moeilijk terecht te kunnen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB), dat voor het eerst de volledige mkb-financieringsmarkt in kaart heeft gebracht. Vooral bij kredieten tot € 50.000 spelen niet-bancaire financiers zoals leasemaatschappijen, crowdfundingplatforms, fintechs en factoringbedrijven een steeds grotere rol.
Circa 90% afkomstig van banken
Dat schrijft het FD. Uit de zogeheten nulmeting blijkt dat eind vorig jaar € 122 miljard aan mkb-financiering uit stond. Daarvan was circa 90% afkomstig van banken. Dat hoge aandeel wordt echter vooral veroorzaakt door een relatief klein aantal grote leningen. Wie kijkt naar kleinere bedragen, ziet een heel ander beeld.
Kleine mkb-leningen vaak buiten de bank om
Van de circa 350.000 financieringscontracten in het mkb is de helft kleiner dan € 25.000. Juist in deze categorie hebben banken een beperkt aandeel. In het vierde kwartaal van vorig jaar kwam 59% van het totale bedrag aan nieuwe leningen tot € 25.000 van niet-bancaire financiers. Bij financieringen tot € 50.000 ging het om 54%. In aantallen contracten zijn alternatieve financiers zelfs goed voor de meerderheid.
“Banken domineren nog altijd het grootste deel van de uitstaande mkb-financiering, maar dat beeld wordt sterk vertekend door grote kredieten,” zegt Ronald Kleverlaan, voorzitter van Stichting MKB Financiering, tegen het FD. “Als je kijkt naar het aantal nieuwe financieringscontracten, dan gaat inmiddels meer dan de helft buiten de bank om.”
Groeiambitie versus financiële voorzichtigheid
De cijfers sluiten aan bij wat veel ondernemers in de praktijk ervaren. Ze willen investeren en groeien, maar zonder zichzelf financieel klem te zetten. Uit onderzoek van financier BridgeFund blijkt dat 44% van de ondernemers behoefte heeft aan meer advies over slim financieel beheer, bijvoorbeeld over zakelijk krediet en de juiste kredietlimiet. Want hoeveel financiële ruimte heb je écht nodig, en is het verstandig die ook volledig te benutten?
Voor veel ondernemers is een zakelijk krediet – ook wel rekening-courantkrediet genoemd – aantrekkelijker dan een klassieke zakelijke lening. Daarbij krijg je een kredietlimiet: het maximale bedrag dat je mag opnemen. Die limiet wordt bepaald op basis van onder meer omzet, winstgevendheid, kredietwaardigheid en betaalgedrag.
Kredietlimiet is geen doel op zich
Een belangrijke misvatting is dat een kredietlimiet volledig benut moet worden. Dat is niet zo. Zie het vooral als een flexibele geldbuffer voor onverwachte kosten, zoals een kapotte machine of een tijdelijk liquiditeitstekort. Je bepaalt zelf hoeveel je opneemt en aflost en betaalt alleen rente over het daadwerkelijk opgenomen bedrag. Hoe meer je gebruikt, hoe hoger je maandlasten.
Ter indicatie gebruiken kredietverstrekkers vaak een eenvoudige vuistregel: jaaromzet maal 25%. Bij een omzet van € 300.000 zou de indicatieve kredietlimiet dan uitkomen op € 75.000. In de praktijk hangt de uiteindelijke ruimte sterk af van de specifieke situatie van het bedrijf.
Alternatieve financiers steeds belangrijker
Omdat banken hun voorwaarden de afgelopen jaren hebben aangescherpt, wijken ondernemers met kleinere financieringsbehoeften steeds vaker uit naar alternatieve financieringsvormen. Denk aan crowdfunding, factoring en debiteurenfinanciering, online kredieten via fintechs, business angels of leningen van andere ondernemers, vrienden of familie. Deze partijen zijn vaak sneller en flexibeler, maar rekenen doorgaans wel hogere rentes.
Het DNB-rapport is een nulmeting en laat nog geen trends zien, maar volgens Kleverlaan is het belang groot. “Dit is voor het eerst dat we een compleet beeld hebben van de hele mkb-financieringsmarkt. Dat helpt ondernemers én beleidsmakers.”
Beleid niet blindvaren op banken
Dat inzicht sluit aan bij aanbevelingen van Menno Snel, voormalig staatssecretaris en gezant mkb-financiering. Hij concludeerde eerder dat het Nederlandse mkb slechtere toegang heeft tot financiering dan grote bedrijven en mkb’ers in andere landen. Volgens Kleverlaan moet beleid voor kleinere bedrijfsleningen daarom niet uitsluitend op banken zijn gericht. Bestaande regelingen, zoals de BMKB-garantie, kunnen ook beter worden ingezet via niet-bancaire financiers.
Opvallend is dat banken na jaren van terreinverlies weer iets actiever zijn geworden in kleinere mkb-financieringen. Toch blijft de kernboodschap overeind: wie als mkb’er een relatief klein bedrag wil lenen, vist bij de bank nog vaak achter het net. Maak daarom een bewuste keuze voor de juiste financieringsvorm en een realistische kredietlimiet.
