Circulaire economie: een wereld zonder afval en met mooie ondernemerskansen
De circulaire economie, donut economie en circulair ondernemen in een notendop
Nederland wil in 2050 volledig circulair zijn. Amsterdam wordt een donut-stad. Maar wat is een circulaire economie? Wat wordt bedoeld met de donut economie? En welke rol én voordelen heb je als ondernemer in dit duurzame systeem?
Wat is de circulaire economie?
De circulaire economie is een economisch systeem waarin we de waarde van grondstoffen, onderdelen en producten zo lang mogelijk zo hoog mogelijk houden. Dat betekent dat we gesloten kringlopen hebben, waarin afval (in theorie) niet meer bestaat.
Dat maakt de circulaire economie radicaal anders dan de lineaire economie. In de lineaire economie gaan grondstoffen via productie naar gebruik, om te eindigen als afval. In deze keten is afval waardeloos en wordt het verbrand (of zelfs gedumpt).
Op dit moment is het inzamelen en repareren of herbestemmen vaak duurder dan weggooien, vernietigen en nieuw produceren. Dat is op veel manieren onlogisch én onhoudbaar. Zowel consument als producent beseffen in toenemende mate dat het anders moet en wet- en regelgeving is volop in ontwikkeling. Maar willen we als Nederland in 2050 volledig circulair zijn, dan moeten we er met z’n allen nog heel veel scheppen bovenop gaan doen - en snel ook.
Wat is dan de “donut economie”?
De donut economie gaat nog een stap verder dan de circulaire economie. De wereld zien als een donut, met een harde binnen- en buitengrens, heeft econome Kate Raworth in haar boek “Donut Economie” stevig op de kaart gezet. Deze theorie benadrukt dat oneindige groei niet mogelijk is, omdat het menselijk welzijn een ondergrens heeft en onze planeet een duidelijke bovengrens.
Boven de ondergrens blijven, betekent dat onze medemens toegang heeft tot onder andere schoon drinkwater en educatie. Maar bijvoorbeeld ook dat er een basisniveau van sociale gelijkheid en veiligheid bestaat. De bovengrens wordt het ecologisch plafond genoemd. Wanneer we deze níet respecteren, hebben we te maken met het verlies van biodiversiteit, klimaatverandering, een verder afbrekende ozonlaag en verzuring van onze oceanen.
Kortom: ín de donut, binnen deze twee grenzen, kunnen wij als mensheid op een veilige en juiste manier voortbestaan. Alleen slagen we hier op het moment absoluut nog niet in en gaan we onze donut op meerdere vlakken flink te buiten.
Daarmee is de circulaire economie onderdeel van, of eigenlijk een voorwaarde voor, de donut economie. Amsterdam heeft in 2020 al bekend gemaakt dat het een Donut-stad wordt. Daarom werkt de stad toe naar halvering van grondstofgebruik in 2030 en een volledig circulaire economie in 2050.
Welke rol én voordelen hebben bedrijven in de circulaire economie?
Bedrijven hebben een belangrijke rol in het realiseren van een circulaire economie. De producentenverantwoordelijkheid wordt namelijk groter, door zowel de groeiende druk vanuit de samenleving als toekomstige wetgeving. Dat houdt in dat bedrijven aan de bak moeten met het beter organiseren van inzameling, hergebruik en reparaties. Dat moet bovendien worden meegenomen in het ontwerp van een product. Naast innovatie en transparantie vraagt dit om nauwere samenwerking binnen productieketens. “Closing the loop” kun je als bedrijf immers niet alleen.
“Samenwerking is een voorwaarde voor een circulair business model. MKB maar ook grotere corporates kunnen dit namelijk niet alleen realiseren; daar heb je partners voor nodig. Soms ook ‘concurrenten’. Dat vraagt om een bepaalde mindset, waarbij het niet gaat om winnen van je concurrentie, maar waarin je erkent dat de circulaire ondernemingsmogelijkheden en -uitdagingen groot genoeg zijn voor jullie beiden.” - Christiaan Kraaijenhagen, Innoboost
Door op een circulaire manier te ondernemen, draag je bij aan het creëren van een leefbare wereld en gezonde economie. Daarnaast kun je er als bedrijf de volgende voordelen van ondervinden:
Door voormalig afval weer als grondstof te kunnen gebruiken, heb je minder grondstofverbruik én minder afval. Dat kan flink schelen in de kosten.
Door op een circulaire manier te ondernemen, doe je het als bedrijf logischerwijs beter voor mens en milieu. Dit wordt door de consument, maar zeker ook in tenders in toenemende mate gewaardeerd.
Door circulariteit in je bedrijfsprocessen, of zelfs als duurzaam businessmodel toe te passen, draag je bovendien bij aan de Sustainable Development Goals (o.a. SDG 12: Verantwoorde consumptie en productie).
Als bedrijf bijdragen aan en voorsorteren op de circulaire economie, is dus om meerdere redenen een goed idee. Een circulair business model is overigens geen doel op zich. Bepaal altijd eerst waarom je dit wilt; wat je visie hierop is en welk doel je ermee wilt bereiken. Vervolgens kun je middels (kleine) experimenten je belangrijkste aannames testen. Handig om klanten hierin te betrekken, aangezien een circulair business model betekent dat je je klant niet éénmalig tegenkomt (bij aankoop van het product), maar regelmatig (bij reparatie, inname, vervanging). Ter inspiratie een aantal voorbeelden van bedrijven die circulair ondernemen eigen gemaakt hebben:
Vepa the furniture factory ontwerpt meubels veelal modulair, waardoor ze gemakkelijk opnieuw gebruikt en gerepareerd kunnen worden. Bovendien wordt het overgrote deel van de reststromen omgezet in nieuwe grondstoffen en groene energie.
Bij BlueCity in Rotterdam, bouwen startende bedrijven samen aan circulaire oplossingen door elkaars afvalstromen te gebruiken.
Bouwbedrijf Jan Snel heeft de ambitie om binnen enkele jaren volledig circulair te produceren en zet daarom in op modulaire oplossingen. Kijken naar de herkomst en het hoogwaardig hergebruiken van bestaande materialen zoals beton, staal en hout zijn daarvoor essentieel.
Sunt gebruikt bananen die vanwege hun uiterlijk, vorm, of grootte in de prullenbak van de voedselindustrie zouden belanden en maakt er o.a. bananenbrood van.
Roetz-Bikes gebruikt afgedankte fietsonderdelen en maakt er nieuwe (design) tweewielers van.
