Gehoorschade is een van de meest voorkomende beroepsziekten. Vlak boven de 80 decibel - eerder dan velen denken - loopt je personeel al risico op beschadiging van het gehoor. Uiteindelijk kan dit zelfs leiden tot doofheid. Wat kun je hier als werkgever tegen doen?
Inhoud:
Gehoorschade is een van de meest voorkomende beroepsziekten. Vlak boven de 80 decibel - eerder dan velen denken - loopt je personeel al risico op beschadiging van het gehoor. Uiteindelijk kan dit zelfs leiden tot doofheid. Wat kun je doen om je personeel te beschermen? En wat zegt de wet over gehoorschade? In dit artikel bespreken we hoe je gehoorschade bij je werknemers kunt voorkomen.
Geluidsniveaus in decibel
Laten we beginnen met wat uitleg over geluid. Geluidsniveaus worden weergegeven in decibel (dB). Om met een afwijkende gevoeligheid voor de diverse frequenties rekening te houden, wordt het geluid gemeten met een zogenoemde A-filter. De eenheid van het geluidsniveau wordt dan uitgedrukt in dB(A).
Gehoorschade & dB’s
Je medewerker kan gehoorschade oplopen bij geluid vanaf 80 dB(A). Dat gebeurt overigens niet meteen. Als een werknemer vijf dagen per week 8 uur werkt, is er bij een geluidsniveau tot 80 dB(A) geen schade. Maar dat verandert snel als het geluid harder wordt:
Bij 83 dB(A) heb je na 4 uur gehoorschade
Bij 86 dB(A) heb je na 2 uur gehoorschade
Bij 103 dB(A) kun je na minder dan 5 minuten al gehoorschade hebben
De meeste mensen kunnen zich niet echt een voorstelling maken van geluidsniveaus in dB(A). Om je een beeld te geven:
20 dB(A) stille slaapkamer
30 dB(A) bibliotheek
40 dB(A) rustige woonkamer
50 dB(A) rustige woonwijk
60 dB(A) normaal gespreksniveau
70 dB(A) stofzuiger
80 dB(A) aan de kant van de snelweg
90 dB(A) voorbijrijdende sneltrein op station
100 dB(A) spaanplaat op maat zagen bij de bouwmarkt
110 dB(A) live optreden popgroep
120 dB(A) laag overvliegende straaljager
Verdubbeling intensiteit geluid bij 3dB(A)
Boven 80 dB(A) neemt het risico op gehoorschade dus snel toe. Iedere verhoging van 3 dB(A) betekent een verdubbeling van de intensiteit van het geluid. Vandaar dat een werknemer bij 83 dB(A) maar 4 uur kan werken zonder gehoorschade op te lopen. En bij 86 dB(A) daalt dat naar hooguit 2 uur. Bij 90 dB(A) loopt je personeel al na drie kwartier kans op een blijvende gehoorbeschadiging.
Is 3dB(A) hoorbaar?
Een toename van 3dB(A) heeft bij 80 dB(A) dus een groot effect op het gehoor van je werknemer. Maar nu komt het moeilijke: het verschil tussen 80 dB(A) en 83 dB(A) is nauwelijks hoorbaar. Een verdubbelde geluidssterkte ervaren mensen pas als het geluid 10 dB(A) harder klinkt. Schadelijk geluid wordt dus vaak onderschat, omdat je het verschil bijna niet registreert.
Wetgeving geluidsniveaus
De Arbowet schrijft voor dat werknemers gehoorbescherming moeten gebruiken als ze per dag gemiddeld meer dan 85 dB(A) te verwerken krijgen. Zoals eerder opgemerkt begint het gevaar van gehoorschade bij 80 dB(A), namelijk bij 8 uur of langer blootstelling. Daarom heeft de werkgever bij een blootstelling van boven de 80 dB(A) over de hele dag genomen ook de verplichting om gehoorbescherming aan te bieden. Kort gezegd:
Dagelijkse dosis van meer dan 80 dB(A): gehoorbescherming beschikbaar stellen, werknemers mogen ervoor kiezen deze te gebruiken
Dagelijkse dosis van meer dan 85 dB(A): verplicht gehoorbescherming dragen, plus een Plan van Aanpak (onderdeel van de Risico-inventarisatie & -evaluatie)
Bij een hogere grenswaarde dan 87 dB(A) moet direct ingegrepen worden om het geluidsniveau omlaag te brengen
Dagelijkse dosis
Bij het bepalen van de dagelijkse dosis gaat men uit van een werkdag van 8 uur. Omdat iemand na 4 uur werken bij 83 dB(A) al gehoorschade oploopt, mag zo’n werknemer de overige 4 uur van de dag alleen werken bij een geluidsniveau dat een stuk lager ligt.
Aansprakelijkheid werkgever
Je bent als werkgever aansprakelijk als je niet voldoende onderneemt om gehoorschade te voorkomen. Je moet dus voor gehoorbescherming zorgen als het geluid boven bepaalde niveaus komt en erop toezien dat deze gedragen wordt (vanaf 85 dB(A)). Daarnaast heb je nog andere verplichtingen:
Je werknemers voldoende voorlichten over de gevaren van hoge geluidsniveaus
Een gehoortest aanbieden aan je personeel (minstens eens per vier jaar) om te controleren of de maatregelen die je getroffen hebt doeltreffend zijn
Boetes
Op het niet naleven van de verplichtingen uit de Arbowet staan boetes. Niet alleen als bij een controle blijkt dat je niet de verplichte maatregelen hebt genomen, maar mogelijk ook als later blijkt dat een medewerker op de werkvloer gehoorbeschadiging heeft opgelopen. Een werkgever heeft zorgplicht, de plicht om goed voor zijn of haar werknemers te zorgen. Als je daarin te weinig hebt gedaan, kan de rechter je aansprakelijk stellen voor de gehoorschade van een werknemer.
Soorten gehoorbescherming
Als je de verplichting hebt om gehoorbescherming aan te bieden, dan heb je keus uit verschillende soorten. De belangrijkste zijn:
Oordoppen, oorpluggen
Oorkappen (zoals koptelefoons)
Otoplastieken (op maat gemaakte oordoppen)
Als je geen op maat gemaakte oordoppen kunt aanbieden, is het het beste om zowel oordoppen als oorkappen in huis te hebben, zodat je werknemers kunnen kiezen welke gehoorbescherming het beste bij ze past. Waar het natuurlijk vooral om gaat is dat je gehoorbescherming koopt die voldoende demping biedt. En vergeet niet om te controleren of de gehoorbescherming goed gedragen wordt. Als voorbeeld: Er zijn oorkappen waarin een fm-radio ingebouwd zit. Hiermee is je werknemer beschermd tegen geluid van buiten, maar misschien luistert hij de hele dag naar muziek met een te hard volume.
Geluidsmetingen uitvoeren
Hoe weet je dat het geluidsniveau niet hoger is dan 80 dB(A)? Je hebt misschien weleens de volgende vuistregel gehoord: ‘Als je iemand goed kunt verstaan (bij normale toon) op 1 meter afstand, is het geluidsniveau waarschijnlijk niet hoger dan 80 dB(A).’ Handig om te weten, maar meten is natuurlijk nauwkeuriger. Schakel daarom een expert in om geluidsmetingen te doen, zodat je zeker weet welke maatregelen je moet nemen.
Risicoberoepen
De beroepen waarbij het risico op gehoorschade groot is, zijn heel uiteenlopend. Misschien denk je vooral aan mensen die op een bouwplaats of in een fabriek werken, zoals timmerlieden en productiemedewerkers. Maar er zijn veel meer omgevingen die luidruchtig zijn. Denk maar aan deze beroepen:
Musici / dj’s
Personen die in zwembaden of gymzalen werken
Vrachtwagenchauffeurs
Boeren
Politieagenten
Defensiepersoneel
De geluidsniveaus lopen al snel op, waardoor de kans op gehoorschade ook toeneemt.
Gehoorschade voorkomen
Je kunt focussen op de geluidsniveaus op de werkvloer in jouw bedrijf en ervoor zorgen dat je aan de wettelijke verplichtingen voldoet. Maar zou het niet veel mooier zijn om te focussen op het reduceren van (schadelijk) geluid op de werkplek? Het is natuurlijk veel fijner als je werknemers zonder gehoorbescherming kunnen werken omdat er geen gevaar van gehoorschade op de loer ligt. Een paar dingen die je kunt doen:
Stillere machines kopen
Machines stiller maken door geluidsdemping (kasten met geluidsdemping)
Materieel goed onderhouden zodat machines niet steeds luider worden
De manier van produceren stiller maken
Werknemers minder lang aan hoge geluidsniveaus blootstellen
Misschien kun je hierdoor het werkplezier van je medewerkers verhogen en het gevaar op gehoorschade sterk verlagen.
Gehoorschade herkennen bij je werknemers
Het kan zijn dat een van je werknemers toch gehoorschade oploopt tijdens het werk. Of dat hij of zij gehoorschade heeft opgelopen bij een vorige werkgever. Een paar symptomen waar je gehoorschade aan kunt herkennen:
Moeite hebben gesprekken te volgen of te voeren in een rumoerige omgeving
Harder praten
Hoger geluidsniveau van radio of tv
“Ik hoor pieptonen”
Moeite hebben met telefoneren
Het is belangrijk om in actie te komen als je merkt dat een van je werknemers gehoorschade heeft opgelopen. Zelfs als het niet in jouw bedrijf gebeurd is, is het verstandig om te kijken hoe je iemand kunt helpen.
Gehoorschade heeft grote impact op het leven
Gehoorschade heeft invloed op iemands hele functioneren. Het niet alleen de gehoorfunctie die wegvalt of sterk vermindert. Mensen met gehoorschade kunnen last krijgen van oorsuizen of tinnitus. Ze hebben een verhoogd risico op een verhoogde bloeddruk, meer stress, concentratieproblemen en vermoeidheid. Het kan een diepe impact hebben op het leven. Reden te meer om er als werkgever alles aan te doen om gehoorschade te voorkomen.
