Overwerken: alles over de overuren van werknemers

Wat is overwerken?

Je kunt overwerken definiëren als de uren die je werknemer werkt boven op de contractueel afgesproken uren. Natuurlijk werkt hij deze uren alleen als je hem hierom vraagt of als in het contract staat dat hij doorwerkt tot het werk af is. In veel gevallen geldt voor overwerken een toeslag of compensatie.

Voorbeeld

Stel, je werknemer heeft een fulltime contract van 36 uur per week. Het is een drukke tijd en om het werk af te krijgen, werkt hij 46 uur per week. Dan heeft hij per week 10 uren aan overwerk. Deze uren betaal je uit boven op zijn normale salaris.

Overwerk of meerwerk?

Je hoort naast overwerk ook de term ‘meerwerk’. Het verschil met overwerk is dat meerwerk extra werkuren zijn waarover sowieso geen toeslag berekend wordt. Voor overwerk mag je wel een toeslag betalen. Later meer hierover.

Is overwerken verplicht?

Overwerken is niet in de wet geregeld, dus in principe is overwerken niet verplicht. Maar als er afspraken gemaakt zijn over overwerken, is je werknemer wel verplicht zich daaraan te houden. 

Hoe duidelijker jij je personeel hierover hebt geïnformeerd, hoe makkelijker het is om bij drukte te eisen dat je personeel langer doorwerkt. Natuurlijk moet je je hierbij wel gewoon houden aan de regels over bijvoorbeeld het maximaal aantal uren dat iemand mag overwerken.

Afspraken overwerk in cao of bedrijfsreglement

Als je onder een cao valt, dan staat daarin meestal welke regels er gelden voor overwerken. Wees goed op de hoogte van deze regels, dan weet je precies wat je wel en niet kunt eisen. Hetzelfde geldt voor het bedrijfsreglement of personeelshandboek.

Je kunt ook afspraken maken over dit onderwerp in de arbeidsovereenkomst. Hoe duidelijker deze afspraken, hoe eerder je werknemers zullen meewerken. Sommige bedrijven hebben bijvoorbeeld piekdrukte in december. Zij nemen dan in het contract op dat overwerken vooral in die maanden verwacht wordt.

Structureel overwerken

Je mag dus van je personeel verwachten dat ze af en toe overwerken. Maar structureel overwerken is natuurlijk geen goed idee. Als je merkt dat er structureel behoefte is aan overwerken, dan is het waarschijnlijk het moment om extra personeel aan te nemen.

Rechtsvermoeden arbeidsduur of arbeidsomvang

Als een werknemer langere tijd regelmatig overwerkt, dan heeft hij of zij zelfs recht op aanpassing van de werkuren in het contract. Dit kan op basis van ‘het rechtsvermoeden van de arbeidsduur of arbeidsomvang’. Je kunt dit alleen weigeren als je kunt aantonen dat het om een tijdelijke periode van overwerken ging.

Hoeveel overuren mag je werknemer maken?

Als je werknemer overwerkt, moet je rekening houden met regels uit de Arbeidstijdenwet. In het kort mag je werknemer:

• maximaal 12 uur per dienst werken

• maximaal 60 uur per week, maar dan niet een aantal weken achter elkaar 

Check ook de cao, want het kan zijn dat hierin nog aanvullende vereisten staan.

Zwangere vrouwen en jongeren

Voor jongeren en zwangere vrouwen gelden aangepaste regels. Zwangere vrouwen (en pas bevallen vrouwen) mogen bijvoorbeeld:

• maximaal 10 uur werken per dienst

• maximaal 50 uur gemiddeld per week werken over een periode van 4 weken

Ook voor jongeren gelden ook afwijkende regels in verband met overwerk. Voor een 16-17 jarige geldt bijvoorbeeld:

• maximaal 9 uur werken per dienst

• maximaal 45 uur werken per week

• maximaal 160 uur werken per 4 weken

Goed om te weten: schooltijd telt mee als arbeidstijd.

Let op goede balans werk-privé

Een goede balans tussen werk en privé helpt werknemers beter te functioneren: als mens, maar ook als werknemer. Het is daarom goed om overwerken als een uitzondering te zien, niet als een regel. De kans is namelijk erg groot dat deze balans verstoord raakt als je werknemer te veel moet overwerken.

Overwerk uitbetalen

De uren die je werknemer voor je werkt, betaal je natuurlijk uit. Het is dus om te beginnen belangrijk om overuren goed bij te houden. Het zou jammer en demotiverend zijn voor je werknemers als hun extra inzet niet terug te zien is op de loonstrook. Het makkelijkst is vaak om iedereen te vragen een goede urenregistratie bij te houden, zodat je geen tijd over het hoofd ziet.

Overwerktoeslag

Het kan zijn dat je voor het overwerk van je werknemer een overwerktoeslag betaalt. Bijvoorbeeld een overwerktoeslag van 25% of 50%. Dit kan een manier zijn om je werknemers extra te motiveren om zich in te zetten bij overwerken. 

Natuurlijk moet dit ergens op papier staan, zoals in de eerder genoemde cao of in het arbeidscontract. Ook hiervoor geldt: het is niet verplicht, het is een kwestie van afspraken.

Sommige bedrijven laten een toeslag bij overwerken pas ingaan vanaf een bepaald aantal overwerkuren: bijvoorbeeld pas vanaf het 6e uur. Ook dat moet dan weer zo afgesproken zijn.

Andere manier om overwerken te belonen

Naast tijd voor geld kun je ook kiezen voor een andere manier om overwerk te belonen: tijd-voor-tijd. Elk uur overwerk kan je werknemer in dat geval later opnemen als vrije tijd (arbeidstijdverkorting). 

Als bonus kan je voor elk uur overwerk meer vrije tijd toekennen, bijvoorbeeld 1,5 uur. Sommige bedrijven hebben drukte in december en schrijven voor dat de overuren opgenomen kunnen worden in de maand erna.

Lees meer over overuren uitbetalen

Overwerken en belasting

Overwerken valt voor de Belastingdienst niet in een andere categorie dan normale uren. Je werknemers moeten dus rekening houden met dezelfde belastingregels als die voor hun normale salaris: ze worden even zwaar belast. 

Toch kan het lijken dat deze uren zwaarder belast worden. Dat komt doordat de uren boven op het loon komen en dus mogelijk in de hoogste belastingschijf vallen. Verder worden er ook geen loonheffingen toegepast op de overuren. Hierdoor kan het lijken dat iemand meer belasting betaalt over uitbetaalde overuren.

Auteur

Job Jansen

Als freelance tekstschrijver en SEO-adviseur heb ik bijna dagelijks contact met bedrijven. Over de jaren heen heb ik samengewerkt met talloze inspirerende ondernemers, waardoor ik veel affiniteit heb gekregen met mkb’ers. Vanuit die ervaring probeer ik als redacteur bij MKB Servicedesk elke keer artikelen te schrijven waar ondernemers echt iets aan hebben.