Beslagleggen op de administratie van een klant of concurrent

In een rechtszaak draait uiteindelijk alles om bewijs. Advocaten moeten hun cliënten dan ook regelmatig voorhouden dat ‘gelijk hebben’ niet altijd ‘gelijk krijgen’ betekent. Het IS heel frustrerend als je wederpartij beschikt over een bepaalde e-mail of factuur die jouw standpunt ondersteunt, terwijl je geen toegang tot dit document hebt. Wat te doen?

De wederpartij zal vanzelfsprekend vaak niet bereid zijn het betreffende document vrijwillig te verstrekken. In een dergelijk geval zou een bewijsbeslag uitkomst kunnen bieden.

Bewijsbeslag

Het bewijsbeslag is oorspronkelijk bedoeld om bewijs veilig te stellen in geval van inbreuk op intellectuele eigendomsrechten (‘IE-rechten’). Stel: bedrijf A bezit de IE-rechten op een bepaald product en ontdekt dat concurrent B dit product namaakt en op de markt aanbiedt. B maakt op deze manier inbreuk op de IE-rechten van A. De wet geeft A het recht in een dergelijk geval bewijsbeslag te laten leggen op de voorraad inbreukmakende producten van B, maar ook op B’s administratie. Dit laatste kan erg waardevol zijn voor A, want de administratie toont aan hoeveel inbreukmakende producten B heeft verkocht. Op basis van deze aantallen kan A de hoogte van de gevorderde schadevergoeding onderbouwen. Voor A is het bovendien interessant te weten wie de leveranciers en afnemers van het inbreukmakende product zijn. A kan nu immers de gehele keten van inbreukmakende partijen aanpakken.

Uitspraak

De Hoge Raad heeft in september 2013 beslist dat ook in niet IE-zaken bewijsbeslag kan worden gelegd. Indien jouw klant of concurrent over e-mails, brieven, facturen of andere documenten beschikt die jouw bewijspositie kunnen helpen, kun je aan de voorzieningenrechter toestemming vragen beslag op deze documenten te mogen leggen. Een dergelijk verzoek moet in ieder geval aan de volgende voorwaarden voldoen:

1.       Je moet een ‘rechtmatig belang’ hebben bij je verzoek. Je hebt de documenten in kwestie bijvoorbeeld nodig in een rechtszaak tegen de andere partij en je bent bang dat de andere partij de documenten niet vrijwillig zal inbrengen in de procedure. 

2.       Het moet duidelijk zijn om welke documenten of bestanden het gaat. Lukraak beslag leggen op de hele administratie in de hoop dat er wat nuttigs tussen zit, is niet toegestaan. 

Bewijzen inzien

De voorzieningenrechter beslist op het verzoek zonder de wederpartij eerst te horen. Dit zou immers het verrassingseffect wegnemen en de wederpartij de mogelijkheid geven de betreffende documenten ‘kwijt te maken’. Als de rechter toestemming verleent, zal een deurwaarder op pad worden gestuurd om (digitale) kopieën van de betreffende documenten te maken. De deurwaarder neemt de kopie mee en slaat deze bestanden op zonder dat jij hierin inzage krijgt. Om toegang tot de bestanden te krijgen, moet je een bodemprocedure starten en de rechter om toestemming vragen de bestanden in te mogen zien. In de bodemprocedure wordt de wederpartij wel gehoord.

In de praktijk blijkt het niet altijd eenvoudig daadwerkelijk inzage in de bestanden te krijgen. Als je jouw belang bij inzage echter voldoende kunt aantonen, kun je op deze manier toch inzage in de documenten krijgen. Vergeet deze wettelijke mogelijkheid dan ook niet, want soms kan een bewijsbeslag het verschil maken tussen ‘gelijk hebben’ en ‘gelijk krijgen’…