Bijna één op de vijf Nederlandse bedrijven leed in 2025 schade door cyberaanvallen. Daarom gaan steeds meer ondernemers op zoek naar manieren om hun beveiliging te optimaliseren. Een van de meest effectieve manieren om dat te doen is via een penetratietest, kortweg pentest. Maar wat is een pentest, hoe werkt het en welke risico’s kun je ermee oplossen?
Wat is een pentest?
Een pentest, of penetratietest, is een gecontroleerde en gesimuleerde cyberaanval op een systeem, netwerk of applicatie. Hiermee leg je kwetsbaarheden en zwakke plekken in de beveiliging bloot, voordat cybercriminelen dat doen. Een pentest helpt om cybercrime te voorkomen. Pentesters worden ook wel ethische hackers genoemd. Ze gebruiken tijdens de pentest dezelfde technieken en tools als cybercriminelen, maar dan met toestemming van de eigenaar van het systeem, netwerk of app.
Waarom je bedrijf laten pentesten?
Zwakke plekken opsporen voordat hackers dat doen
Bedrijven willen hun IT beter beveiligen om zo datalekken, hacks en ransomware-aanvallen te voorkomen.
Voldoen aan de eisen van wet- en regelgeving rondom IT-beveiliging, zoals NIS2 en ISO-normen.
Verbeteren van de cybersecurity
Testen van huidige beveiligingsmaatregelen
Om hun preventieplan en stappenplan bij een cyberaanval te verbeteren
Soorten pentesten voor bedrijven
Je kunt een pentest laten doen op alle typen systemen en netwerken waar veiligheid belangrijk is. Dus specifiek gericht op een webapplicatie, een mobiele applicatie, een netwerk of social engineering. Als je weet waar je de penetratietest wilt laten uitvoeren, dan moet je nog bepalen hoeveel kennis de ethische hacker krijgt over het te testen systeem of netwerk: black box pentest, grey box pentest of white box pentest.
Black box pentest
De pentester heeft vooraf geen kennis over het te testen systeem of netwerk bij een black box pentest. Dit scenario lijkt het meest op een echte hacker die van buitenaf probeert binnen te dringen.
Voordelen black box pentest
geeft een realistisch beeld van de kwetsbaarheden
kan onbekende kwetsbaarheden blootleggen
Nadelen black box pentest
kan meer tijd en middelen kosten dan andere pentestmethoden
minder gericht op specifieke gebieden van het systeem of netwerk
Wordt vaak gebruikt bij
nieuwe websites
bedrijfsovernames
na grote software-updates
Grey box pentest
Bij een grey box pentest heeft de ethisch hacker beperkte kennis van het te testen systeem of netwerk. Je kunt bijvoorbeeld informatie aanleveren over de systeemsoftware, netwerktopologie of algemene beveiligingsinstellingen, zoals inloggegevens.
Voordelen grey box pentest
gerichter meer gericht dan black box
efficiënter in het identificeren van kwetsbaarheden
kan interne kwetsbaarheden ontdekken die mogelijk niet zichtbaar zijn voor externe hacker
Nadelen grey box pentest
de hoeveelheid kennis van de pentester kan de effectiviteit van de test beïnvloeden
minder realistisch dan een black box pentest
Wordt vaak gebruikt bij
gecombineerde IT-omgevingen (deels op locatie en deels in de cloud)
bij toename van cyberaanvallen
regelmatige security-checks
White box pentest
De white box pentest wordt soms ook crystal box pentest genoemd. Hierbij heeft de penetratietester volledige kennis over het systeem of netwerk dat hij/zij gaat testen. Denk aan broncode, netwerkdiagrammen en configuratie-instellingen.
Voordelen white box pentest
zeer grondig
kan diepgaand inzicht geven in beveiligingsrisico’s van het systeem
kan nuttig zijn om complexe kwetsbaarheden te ontdekken
Nadelen white box pentest
kan duurder zijn dan andere pentestmethoden
minder realistisch dan black en grey box testen, omdat de hacker weet hoe het systeem werkt
Wordt vaak gebruikt bij
ontwikkeling van complexe IT-systemen
compliance audits
oplossen van beveiligingsproblemen
Hoe werkt pentesting?
Niet elke pentest werkt hetzelfde, maar de meesten verlopen grofweg via deze fases:
Voorbereiding. Met het bedrijf dat de pentest gaat uitvoeren bespreek je wat je wilt laten testen, welke risico’s je wilt uitsluiten en hoe ver de ethische hacker mag gaan. Op basis daarvan stelt de aanbieder een plan op en bepaalt de pentestmethode die het best past.
De aanval. De ethisch hacker voert de pentest uit zoals afgesproken. Hij/zij gebruikt verschillende technieken om je systemen of netwerk te testen. Denk aan scanners en malware, maar ook aan social engineering. Hierbij proberen de hackers je medewerkers te beïnvloeden om informatie af te geven of bijvoorbeeld op een link te klikken.
Rapportage. Na afloop van de test krijg je een rapport met de bevindingen. Vaak staat hier welke kwetsbaarheden er zijn gevonden, hoe ernstig ze zijn en concreet advies om de problemen op te lossen.
Nazorg en evaluatie. De pentestaanbieder kan je helpen met het oplossen van de gevonden problemen. In deze fase kun je ook een plan opstellen of updaten om je bedrijf beter te beschermen tegen cybercrime.
Wat kun je met de resultaten van een pentest?
Na de test krijg je een gedetailleerd rapport met alle gevonden zwakke plekken. Je ziet hoe ernstig de problemen zijn en wat je moet doen om ze op te lossen. Dit helpt om je systemen, apps en netwerken beter te beveiligen en zo cyberweerbaar te zijn als mkb’er. Vaak krijg je ook tips, zoals het implementeren van multifactor authenticatie (MFA), een beveiligingstraining voor medewerkers en installeren van firewalls en intrusion detection/prevention systemen (IDS/IPS) voor extra beveiliging tegen cybercrime. Let wel op dat een pentest een momentopname is. Het laat zien hoe goed je nu beveiligd bent, maar na verloop van tijd kunnen er nieuwe zwakke plekken ontstaan. Het is dus aan te raden om de pentest periodiek te herhalen.
Waar let je op bij de keuze voor een pentester?
De ethische hacker die de pentest uitvoert, krijgt mogelijk toegang tot gevoelige gegevens. Je wilt daarom een betrouwbaar bedrijf de test laten uitvoeren. Dit zijn kenmerken waar je op kunt letten:
Kwalificaties. Check de certificaten. OSCP, OSCE en OSWE zijn bekende certificaten waaruit je kennis, doorzettingsvermogen en creativiteit kunt aflezen. Ook kun je controleren of de pentesters een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) hebben en/of er een antecedentenonderzoek is gedaan.
Mensenwerk. Een goede pentest is voor het grootste gedeelte mensenwerk. Hoewel hackers wel geautomatiseerde tools gebruiken, is het belangrijk dat een persoon met kennis, inzicht en creativiteit de test uitvoert.
Transparantie en communicatie. Een betrouwbare organisatie communiceert open en eerlijk met jou over hoe ze te werk gaan en welke resultaten ze hebben gevonden. Ze moeten duidelijk kunnen uitleggen wat ze doen, waarom en welke resultaten je mag verwachten.
Pentesten voor betere beveiliging
Pentesten zijn een mooi instrument voor bedrijven die hun digitale beveiliging serieus nemen. Je leert waar de zwakke plekken zitten, voor anderen dat doen. Hierdoor kun je financiële verliezen en reputatieschade voorkomen en voldoen aan wet- en regelgeving. Als je na de pentest de kwetsbaarheden verhelpt, vergroot je je digitale weerbaarheid tegen cybercriminelen. Belangrijk is wel dat een pentest een momentopname is en je deze test dus periodiek moet herhalen. Zie een pentest als een structureel onderdeel van je beveiligingsstrategie, niet als een eenmalige check.
