Mag jouw ex-werknemer zonder concurrentiebeding met je concurreren?
Column advocaat Maarten Menger
Soms begint een voormalig werknemer een eigen bedrijf dat concurreert met de onderneming van zijn ex-werkgever. Als er geen non-concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst staat is dat in principe toegestaan. Maar zijn er ook grenzen aan concurrerende gedragingen?
De zaak
Twee medewerkers van een ICT-bedrijf besluiten na ongeveer drie jaar in dienst voor zichzelf te beginnen. Hun nieuwe bedrijf heeft exact dezelfde activiteiten als het bedrijf van de ex-werkgever. Wel hanteren ze lagere prijzen dan hun oude baas.
Bij het bedrijf van hun voormalig werkgever hebben de twee nieuwe ondernemers veel kennis opgedaan over de prijsstelling van de producten, over de klantenkring en de contracten met zijn klanten. De twee ex-werknemers hebben geen non-concurrentiebeding getekend. Hun nieuwe bedrijf benadert stelselmatig klanten van de oud-werkgever waarvan het contract bijna afloopt, met scherpe aanbiedingen. De werkgever vindt dat dit niet zomaar kan, omdat de werknemers misbruik maken van bedrijfsgevoelige informatie die zij tijdens hun dienstverband hebben opgedaan. Hij besluit naar de rechter te stappen.
De ex-werkgever eist in een kort geding dat het de voormalig werknemers verboden wordt zijn relaties te benaderen met dezelfde producten. Die eis wordt toegewezen.
Tweede procedure
In een tweede procedure, een zogenaamde bodemzaak, eist de ex-werkgever naast een concurrentieverbod ook vergoeding van de geleden schade.
De ondernemers verweren zich in die tweede procedure door te stellen dat zij niets verkeerd hebben gedaan. Ze hebben immers geen non-concurrentiebeding getekend. Ze ontkennen dat ze stelselmatig klanten van de voormalig werkgever hebben benaderd. Zijn prijzen zouden bovendien gewoon te hoog zijn. Daarom heeft hij het aan zichzelf te wijten dat zijn klanten weglopen naar het nieuwe bedrijf.
Het oordeel
De kantonrechter oordeelt dat het in beginsel toegestaan is om een concurrerend bedrijf te beginnen als geen non-concurrentiebeding is getekend. Er zijn volgens de kantonrechter wel grenzen aan die vrijheid.
Het benaderen van klanten van een oud-werkgever is in principe toegestaan. Als echter met gebruikmaking van opgedane informatie over klanten bij de ex-werkgever, op een actieve manier vaste klanten worden benaderd, is dat onrechtmatig. Ook kan er sprake zijn van onrechtmatige concurrentie als de ex-werknemer al tijdens het dienstverband een nieuw concurrerend bedrijf heeft opgericht of daarvoor een plan schreef.
De rechter bepaalt dat de twee ondernemers verplicht zijn hun oude baas een schadevergoeding te betalen. In het eerdere kort geding was het hen al verboden om klanten te benaderen met aanbiedingen over producten waar de ex-werkgever in handelt. De kantonrechter bevestigt de juistheid van dat vonnis in kort geding.
Conclusie
Ook als geen non-concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst is opgenomen mag een oud-werknemer geen misbruik maken van de kennis die hij bij een ex-werkgever heeft opgedaan. Als een werknemer wel misbruik maakt van die kennis kan een werkgever eisen dat de onrechtmatige concurrentie wordt gestaakt en schadevergoeding betaald dient te worden. Dat geen non-concurrentiebeding is getekend betekent dus niet dat een ex-werknemer alles maar kan maken.
Bron: ECLI:NL:RBNHO:2013:BZ5400
Wat is het concurrentiebeding?
Het concurrentiebeding is een bepaling die je kunt opnemen in het contract van je werknemer. Hierin verbied je hem of haar bij een concurrerend bedrijf te gaan werken binnen een bepaalde tijd. De officiële definitie, van arbeidsrechter.nl, luidt als volgt: “Een concurrentiebeding is het beding waarbij de medewerker beperkt wordt in zijn vrijheid om na het einde van de arbeidsovereenkomst op een bepaalde wijze werkzaam te worden bij andere werkgevers of als zelfstandige.”
Meestal wordt deze bepaling in het contract gezet. Dit hoeft echter niet. Een concurrentiebeding kan elk moment worden opgenomen, zelfs na beëindiging van het arbeidscontract. Natuurlijk moeten beide partijen hier wel een akkoord over bereiken.
Wat staat er in het concurrentiebeding?
In de meeste gevallen worden er vier punten benoemd:
omschrijving van de werkzaamheden waarvoor het beding geldt (kan heel algemeen zijn);
een bepaalde looptijd;
in een bepaalde regio (soms wel heel Nederland);
bij overtreding is een bepaalde schadevergoeding of boete verschuldigd.
Een werknemer mag dan bijvoorbeeld pas na een jaar bij een concurrerend bedrijf aan de slag. Of hij mag meteen al aan het werk, maar dan bij een ondernemer die een zaak aan de andere kant van het land heeft, zodat het geen concurrent is voor jou.
De werknemer wil er onder uit
Het kan voorkomen dat een werknemer toch onder het concurrentiebeding uit wil. In principe is dit niet mogelijk, het is immers een bepaling die door beide partijen ondertekent is. Maar in de praktijk blijkt dat als er een gang naar de rechter wordt ingezet, de bepaling in sommige gevallen wordt aangepast. in het leeuwendeel van de gevallen waarin de werknemer vraagt om matiging van het concurrentiebeding blijkt dat de rechter toch in meer of mindere mate tegemoet komt aan zo'n verzoek. Laat je daarom altijd goed informeren over het opstellen van een concurrentiebeding of de afhandeling van de zaak bij de rechter.
Onderschatten
Algemene stelregel is dat een concurrentiebeding nooit onderschat moet worden en dat het een logische clausule is in het contract dat jij hebt opgesteld. Zo zorg je dat kennis niet zomaar het kantoor van je concurrent binnen loopt.
Schriftelijk met een meerderjarige werknemer
Wil een concurrentiebeding geldig zijn, dan moet je het schriftelijk vastleggen. Bovendien moet de betreffende medewerker meerderjarig zijn. Een mondelinge afspraak over een concurrentiebeding heeft dus geen enkele zin. Dat geldt ook voor een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst met een minderjarige. In beide gevallen kan je werknemer gewoon doen alsof er helemaal geen concurrentiebeding is en gewoon bij je concurrent aan de slag gaan.
Duur en regio
Over de inhoud van het concurrentiebeding mag geen onduidelijkheid bestaan. Is er wel onduidelijkheid, dan wordt dat in het voordeel van je werknemer uitgelegd en heb je dus weinig aan zo’n beding. Dat betekent dat je in ieder geval duidelijk moet vastleggen hoe lang het beding geldt na afloop van de arbeidsovereenkomst, maar ook de reikwijdte qua plaats. Bijvoorbeeld vijftien kilometer rond de vestigingsplaats van je bedrijf. Meestal duurt een concurrentiebeding niet langer dan één jaar en kun je het alleen geldend maken voor de branche waarbinnen jij met je bedrijf actief bent.
Te betalen boete
Om geen discussie te laten ontstaan over de schade die je lijdt bij een overtreding van het beding, is het goed om bij het concurrentiebeding een boetebeding op te nemen. Dat biedt het voordeel dat direct duidelijk is welke boete je werknemer verspeelt als hij het concurrentiebeding overtreedt. Je moet dat wel doen met een bedrag dat in verhouding staat met de schade die je werknemer kan aanrichten en zijn salaris. Is de boete in verhouding te hoog dan zal de rechter dat eventueel matigen.
Bij functiewijziging van een werknemer is het beter het concurrentiebeding opnieuw overeenkomen als het concurrentiebeding het hem erg lastig maakt over te stappen naar een andere werkgever. Je voorkomt daarmee een hoop discussie. Doe je het niet, dan betekent het nog niet dat het concurrentiebeding niet meer geldig zou zijn, omdat door de rechter gekeken wordt of het concurrentiebeding je werknemer belemmert bij het vinden van een nieuwe, gelijkwaardige, functie.
Het is in ieder geval aan te raden altijd een concurrentiebeding op te nemen in het arbeidscontract. Wil je werknemer weg, dan kun je met het concurrentiebeding in de hand afspraken gaan maken in welke situatie en voor welke klanten het specifiek geldt. Op die manier kom je weliswaar tot een afzwakking van het beding maar blijft het voor de meest essentiële omstandigheden overeind.
Neem altijd een redelijk concurrentiebeding op in een arbeidsovereenkomst. Je hebt dan in ieder geval altijd een mogelijkheid om met je werknemer in gesprek te gaan en de werking te beperken tot wezenlijke klanten.
Voorbeeldcontracten
Via deze link kun je voor 39,95 voorbeeldcontracten downloaden van onder meer een geheimhoudingsbeding, concurrentiebeding of een relatiebeding.