De Belastingdienst heeft dit jaar tot en met november 842 bedrijfsbezoeken afgelegd om schijnzelfstandigheid bij zzp’ers tegen te gaan. Daarnaast zijn er 237 boekenonderzoeken uitgevoerd. Omdat sprake was van een zogenoemde zachte landing, zijn er nog geen boetes opgelegd.
Handhaving na jaren weer op gang
Dat blijkt uit een voortgangsbrief van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) aan de Tweede Kamer. Na een lange periode waarin nauwelijks werd gecontroleerd, is de Belastingdienst dit jaar weer actief begonnen met het toetsen van arbeidsrelaties. Daarbij wordt beoordeeld of iemand terecht als zzp’er werkt of feitelijk in loondienst is. De handhaving is risicogericht opgezet.
Voor het eerst is ook duidelijk gemaakt welke sectoren zijn bezocht. Het gaat onder meer om arbeidsbemiddeling, bouw, handel en industrie, onderwijs, zorg en de overheid.
Bedrijfsbezoeken ook bedoeld voor uitleg
De inzet van ongeveer 80 medewerkers richt zich niet alleen op inspecties en boekenonderzoeken. Tijdens bedrijfsbezoeken geven loonheffingsspecialisten ook uitleg en praktische informatie. Het doel is opdrachtgevers te helpen bij het juist beoordelen van arbeidsrelaties en het correct toepassen van fiscale regels.
Uit de brief blijkt dat veel organisaties na een bezoek zelf actie ondernemen. Zij scherpen bijvoorbeeld hun interne processen aan rond het inhuren van zzp’ers. In andere gevallen leidt een controle tot de conclusie dat er toch sprake is van een dienstbetrekking. Deze samenwerking wordt dan aangepast en verwerkt in de loonadministratie. Concrete cijfers over aantallen of financiële gevolgen zijn niet bekendgemaakt.
Veel van de zachte landing blijft in 2026
Tot nu toe konden opdrachtgevers boetes voorkomen als zij konden aantonen dat zij actief werkten aan een correcte beoordeling van arbeidsrelaties. Het kabinet heeft inmiddels besloten om geen verlenging van de zachte landing door te voeren in 2026. Wel blijven belangrijke onderdelen nog van kracht.
Volgens minister Mariëlle Paul (SZW) is er veel beweging in de markt en zijn veel organisaties bezig hun werkwijze aan te passen. Vanaf 2026 kan de Belastingdienst ook signalen van de Arbeidsinspectie gebruiken bij de handhaving. Belemmeringen voor het delen van gegevens tussen beide organisaties verdwijnen dan.
Specifiek handhavingsplan arbeidsrelaties
Hoewel de handhaving wordt aangescherpt, vindt het kabinet het nog te vroeg om dit onderwerp volledig onder te brengen in de reguliere toezichtplannen. Daarom heeft de Belastingdienst een apart handhavingsplan arbeidsrelaties voor 2026 opgesteld. Dit plan moet duidelijk maken wat handhaving volgens de regels in de praktijk betekent voor opdrachtgevers en zelfstandigen.
Wetgeving nog niet afgerond
De Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR), die meer duidelijkheid moet geven over de kwalificatie van arbeidsrelaties, is nog in behandeling. Deze wet moet uiterlijk 31 augustus 2026 in werking treden om te voldoen aan Europese afspraken.
Ook het wetsvoorstel voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen (BAZ) is nog niet afgerond. Beide wetten maken deel uit van afspraken over Europese herstelmiddelen.
Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt
Het ministerie ziet rond de herstart van de handhaving een verschuiving van werk als zelfstandige naar werk in loondienst of meer uren in loondienst. Of deze ontwikkeling structureel is, wordt nog onderzocht.
Het kabinet benadrukt dat er geen uitzonderingen komen voor specifieke sectoren. Ook in 2026 blijft de overheid inzetten op communicatie en voorlichting om opdrachtgevers, zzp’ers en werknemers meer duidelijkheid en zekerheid te bieden.
