De strengere handhaving op schijnzelfstandigheid leidt vooralsnog niet tot grote verschuivingen op de arbeidsmarkt. Hoewel de Belastingdienst sinds dit jaar intensiever controleert en opdrachtgevers bij onregelmatigheden naheffingen kunnen verwachten, blijft het aantal zzp’ers vrijwel stabiel. Van een massale uitstroom is geen sprake.
Aantal zzp’ers blijft stabiel ondanks strengere regels
Vanaf 2026 worden controles verder opgevoerd en kunnen ook boetes worden opgelegd. Toch zien opdrachtgevers dit niet massaal als reden om afscheid te nemen van zelfstandigen. Eind oktober stonden 1.792.959 zzp’ers ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, een lichte stijging van 0,2 procent.
Hoogleraar Strategie en Ondernemerschap Joris Knoben noemt dit op nu.nl opvallend: "Jarenlang zagen we een sterke groei. Dat het aantal nu stabiliseert, is een trendbreuk. Maar van leegloop is geen sprake — behalve in specifieke delen van zorg en onderwijs."
Bouwsector: aanwijzingen en aanpassingen
In de bouwsector voert de Belastingdienst momenteel 10 tot 20 controles uit. Bij minstens tien bedrijven moet de arbeidsrelatie worden aangepast. Vanaf 2026 volgen naheffingen en boetes als er niets verandert.
Bouwbedrijf Heijmans ziet geen aanleiding om zzp’ers minder in te huren en merkt geen directe impact van de strengere handhaving.
Zorg: lichte daling door onzekerheid
In de zorgsector is de uitstroom wel zichtbaar. In de thuiszorg, kinderopvang en paramedische beroepen verdwenen honderden zzp’ers. Branchevereniging Actiz ziet dat sommige zelfstandigen terugkeren naar loondienst door de onzekerheid, terwijl de vraag naar flexibele inzet hoog blijft.
Het ministerie van Sociale Zaken maakt binnenkort de eerste handhavingsresultaten van 2025 bekend.
Praktisch: wat kun je doen als zzp’er of opdrachtgever?
Wat kun je als opdrachtgever of zzp’er nú al doen? De regels worden strenger, maar met de juiste voorbereiding verklein je risico’s én houd je de samenwerking binnen de wettelijke kaders.
Tips voor opdrachtgevers
Wat kun je als opdrachtgever doen om naheffingen en boetes in 2026 te voorkomen?
1. Toets je huidige inhuurbeleid
Loop al je huidige zzp-opdrachten door en check op drie kernpunten:
Gezagsverhouding: wie bepaalt hoe het werk wordt uitgevoerd?
Inbedding: voert de zzp’er werk uit dat normaal door een werknemer wordt gedaan?
Ondernemerschap: draagt de zzp’er aantoonbaar risico en werkt die zelfstandig?
Tip: gebruik een interne checklist of laat een adviseur een quickscan doen.
2. Pas contracten én praktijk op elkaar aan
De Belastingdienst kijkt vooral naar de praktijk. Zorg dus dat deze klopt met wat op papier staat:
Leg vast dat de zzp’er zijn eigen werktijden en werkwijze bepaalt.
Beschrijf duidelijk het eindresultaat waarvoor je de zzp’er inhuurt.
Gebruik geen bedrijfsprotocollen alsof de zzp’er een werknemer is.
Voorkom dat zzp’ers teamleiders, planners of coördinatoren aansturen.
3. Borg ondernemerskenmerken in je samenwerking
Je kunt als opdrachtgever aantonen dat je zorgvuldig handelt door ondernemerskenmerken te faciliteren:
Sta toe dat de zzp’er meerdere opdrachtgevers heeft.
Laat de zzp’er eigen materiaal of software gebruiken wanneer mogelijk.
Betaal op basis van resultaat of project, niet op basis van aanwezigheid.
4. Herstructureer langdurige inzet vóór 2026
De grootste risico’s liggen bij:
Zzp’ers die jarenlang in dezelfde rol werken.
Freelancers die in roosters meedraaien als werknemers.
Zelfstandigen die in teams zijn ingebed zonder onderscheid.
Overweeg alternatieven zoals: projectcontracten, uitzendconstructies, of hybride vormen van samenwerking (bijv. combinatie van dienstverband + flexibele schil).
5. Documenteer je zorgvuldigheid
Bij controles helpt het als je kunt laten zien dat je actief risico’s beheerst:
Bewaar intakeformulieren, overeenkomsten en evaluaties.
Leg vast waarom zzp-inhuur in deze rol wél passend is.
Noteer momenten waarop je de zelfstandige positie expliciet hebt bevestigd.
Tips voor zzp’ers
Hoe kun je als zzp'er schijnzelfstandigheid voorkomen en inzetbaar blijven voor opdrachtgevers in 2026? Benut deze tips:
1. Maak je ondernemerschap aantoonbaar
De Belastingdienst let op:
meerdere opdrachtgevers,
commerciële activiteiten (website, portfolio, offertes),
risico’s zoals onbetaalde uren, eigen investeringen of verzekeringen.
Werk je nog veel met één opdrachtgever? Start zo snel mogelijk actief met het uitbreiden van je klantenbestand.
2. Leg je werkwijze goed vast
Zzp’ers verkleinen risico’s door duidelijkheid te creëren:
Maak een schriftelijke opdrachtbevestiging met deliverables.
Bewaar je planning, facturen, urenregistratie en projectdocumentatie.
Richt je administratie zo in dat je per opdracht kunt laten zien hoe jij zelfstandig tot resultaten komt.
3. Bewaak je zelfstandige positie in de dagelijkse praktijk
Bepaal zelf je werktijden en methodes.
Laat je niet structureel opnemen in bedrijfsroosters.
Gebruik waar mogelijk eigen middelen (laptop, software, werkgereedschap).
Voer geen functioneringsgesprekken: jij levert opdrachten, geen ‘arbeid’.
4. Denk vooruit: wat als je opdrachten moet aanpassen?
Door stijgende druk kunnen sommige opdrachtgevers vragen om:
Aangepaste contracten.
Andere factuurmodellen.
Minder structurele inzet.
Zorg dan dat je:
Een actueel financieel plan hebt.
Een buffer hebt voor overgangsperiodes.
Alternatieve opdrachtgevers onderhoudt.
5. Wees proactief richting je opdrachtgever
Veel misverstanden ontstaan doordat partijen niet exact weten wat kan en mag. Neem daarom zelf het initiatief:
Vraag regelmatig of de samenwerking nog voldoet aan de regels.
Bespreek mogelijke risico’s op tijd.
Stel verbeteringen voor, zoals andere wijze van aansturing of facturatie.
Goede zzp-constructies in 2026
Ondernemers en zzp’ers moeten zich voorbereiden op directe handhaving met boetes in 2026. Door nú al afspraken te verduidelijken en werkwijzen aan te passen, kun je risico’s aanzienlijk beperken.
