Bijna 90% van de Nederlandse ondernemers is ontevreden over de stabiliteit en betrouwbaarheid van de politiek. Dat blijkt uit de Prinsjesdag Peiling van VNO-NCW en MKB-Nederland. Ook het oordeel over het ondernemingsklimaat is somber. Slechts 11% van de ondernemers noemt het klimaat nog ‘goed’. Meer dan een kwart wil voorlopig niet investeren.
Onvrede bij bedrijven neemt toe
Ondernemers zijn op alle onderdelen van de peiling negatiever dan een jaar geleden. De onvrede over de politieke situatie in Nederland is de afgelopen jaren fors toegenomen: in 2020 was 59% ontevreden, in 2023 steeg dat naar 76%, en in 2025 is dat opgelopen tot 89%. Het ondernemersklimaat wordt daarom nu door 61% van de ondernemers ronduit 'slecht' genoemd. Twee derde verwacht dat het klimaat voor ondernemers de komende jaren verder zal verslechteren.*
Minder investeren komt Nederland duur te staan
De politieke instabiliteit heeft directe economische gevolgen. Bijna de helft van de ondernemers zegt investeringsbeslissingen te laten afhangen van het overheidsbeleid. 26% van de ondernemers geeft aan de komende 12 maanden niet (meer) te zullen investeren. Vanwege onvoorspelbaar beleid, hoge energiekosten en trage vergunningverlening hebben grote bedrijven zoals Shell, LyondellBasell en Tronox hun investeringsprojecten in Nederland al stopgezet of verplaatst naar het buitenland.
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vinden de huidige situatie zorgwekkend, maar niet verrassend. "Er is een stille exodus gaande van investeringen. Dat bedrijven sluiten of productie afschalen is zichtbaar. Maar wat mensen niet zien is dat bedrijven massaal besluiten om niet meer te investeren in ons land. Dat is een sluipmoordenaar voor de banen van onze kinderen en kleinkinderen en de belastinginkomsten waarvan zij alles moeten betalen", zegt voorzitter Ingrid Thijssen van VNO-NCW.
Val kabinet-Schoof vergroot onzekerheid
De val van het kabinet-Schoof in juni 2025 heeft de situatie verder verslechterd. Politiek gevoelige dossiers zoals arbeidsmarktmaatregelen, fiscale hervormingen en klimaatbeleid zijn in de ijskast gezet. Vooral sectoren als landbouw, zorg en energie voelen de gevolgen direct.
Voor zzp'ers betekent dit dat belangrijke wetgeving, zoals de Wet VBAR en de verplichte AOV, verdere vertraging oplopen. De handhaving van de Wet DBA gaat al wel door, maar voorlopig met waarschuwingen en nog geen boetes. Toch heeft deze wet al een groot effect op het aantal zzp'ers in Nederland.
Ondernemers willen minder regels
Gevraagd naar wat een nieuw kabinet absoluut voor hen moet aanpakken, noemt de helft van de ondernemers de regeldruk. Er zijn teveel regels voor bedrijven. Verder willen veel ondernemers dat de werkgeverslasten omlaag gaan, de arbeidsmarkt beter werkt en de stikstofproblematiek wordt opgelost. Ook de uitbreiding van het stroomnet wordt vaak genoemd.
Ondernemen in onzekerheid: wat kun je doen?
Ondanks de politieke onzekerheid zijn er manieren om je bedrijf weerbaar te maken. Een paar tips:
Blijf geïnformeerd Volg de ontwikkelingen en bereid je voor op veranderingen. Bekijk wat er wordt aangekondigd op Prinsjesdag 2025 en wat er gaat veranderen in 2026.
Herzie je investeringsplannen Stel grote investeringen uit tot er meer duidelijkheid is over beleid en fiscale kaders, maar blijf investeren in je bedrijf om de concurrentie voor te blijven.
Spreid je risico Vooral voor kleine bedrijven en zzp'ers is het verstandig om niet afhankelijk te zijn van één of twee opdrachtgevers. Zorg dat je nu al voldoet aan de Wet DBA en maak duidelijke afspraken met je opdrachtgevers.
* Bronnen: Prinsjesdag Peiling 2025 en Verkiezingsenquête 2025 van VNO-NCW en MKB-Nederland
