Bijna 1 op de 5 bedrijven in Nederland past zijn bedrijfsstrategie aan, of is dat van plan, als reactie op buitenlandse spanningen, verstoringen of beleidswijzigingen. Vooral bedrijven in de industrie en logistieke sector nemen maatregelen, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centaal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Volgens de conjunctuurenquête van maart 2025 heeft 13% van de bedrijven inmiddels hun strategie al aangepast. Nog eens 8,5% is dat van plan. In totaal gaat het dus om bijna 22% van de bedrijven in sectoren als de industrie, handel en dienstverlening met minimaal vijf werknemers.
Strategie aanpassen aan handelsoorlog
Een goed voorbeeld van buitenlandse spanningen is de recent ontstane handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en andere landen, die ook het mkb hard treft. Jaarlijks exporteert Nederland voor miljarden euro’s naar de VS. Door de importheffingen verslechtert de concurrentiepositie, komen marges onder druk te staan en kan de afzet dalen. Nederlandse exporteurs worden hard geraakt, vooral in sectoren als de landbouw, technologie, industrie en machinebouw.
Aanpassing vooral gericht op import- en exportmarkten
De meeste aanpassingen van bedrijven hebben volgens het CBS dan ook te maken met de import- of exportlanden. Zo’n 30% van de bedrijven die hun strategie veranderen, kiest bewust voor andere landen om risico’s te spreiden. Binnen de industrie ligt dat percentage zelfs op bijna 50%. Ook in de detailhandel en autohandel komt dit relatief vaak voor.
Daarnaast speelt voorraadbeheer een belangrijke rol. Bijna 20% vergroot de voorraden om beter voorbereid te zijn op onverwachte verstoringen. Vooral logistieke bedrijven (36%) en bedrijven in de informatie en communicatie (28%) zetten hierop in.
Productieverplaatsing is een minder gekozen strategie: 8% kiest voor ‘friendshoring’ (verplaatsen naar bevriende landen), 2% haalt productie terug naar Nederland (reshoring). De detailhandel loopt hierin voorop met respectievelijk 21 en 6%.
Industrie en logistiek nemen voortouw
Vooral industriële bedrijven (bijvoorbeeld in de machinebouw en metaal) en bedrijven in de sector vervoer en opslag zijn bezig met strategische aanpassingen. In de transportmiddelenindustrie geeft zelfs 46% aan hier actief mee bezig te zijn.
Ook zakelijke dienstverleners zoals architectenbureaus, ingenieurs, en reclame- en designbureaus kijken kritisch naar hun positionering op de internationale markt.
Effect op kosten en prijzen
De gevolgen voor de kostenstructuur zijn wisselend. Zo verwacht 36% van de bedrijven een stijging van de kosten door hun aangepaste strategie, tegenover 24% die denkt kosten te besparen. Vooral in de detailhandel (58%) en autohandel (49%) wordt een kostenstijging voorzien.
Ongeveer een derde van de bedrijven verwacht hun prijzen te verhogen als gevolg van hun nieuwe strategie, met name in de horeca en detailhandel. Toch denkt het merendeel van de bedrijven dat de prijzen gelijk zullen blijven.
Wat zijn de gevolgen van de handelsoorlog voor het mkb?
Voor ondernemers in het MKB en zzp’ers kan het lonen om kritisch te kijken naar afhankelijkheden van buitenlandse markten. Het kiezen van alternatieve leveranciers, vergroten van voorraden of het heroverwegen van productie- en distributielocaties kan risico’s verkleinen én concurrentievoordeel opleveren.
Analyseer dus regelmatig je toeleveringsketen en exportmarkten. Vraag jezelf af: “Wat gebeurt er met mijn business als er in land X iets misgaat?” Denk daarbij niet alleen aan kosten, maar ook aan leverbetrouwbaarheid en klanttevredenheid.
Tip: Lees het artikel Export en import: 10 motieven, 5 valkuilen.
