Wanneer je als ondernemer in algehele gemeenschap van goederen bent getrouwd, dan wordt de waarde van de onderneming in geval van scheiding gelijk verdeeld tussen jou en je ex-partner. Hiervoor is eerst een waardebepaling nodig. Wie voert dat uit? Hoe gaat dit in z’n werk en zijn er verschillen per rechtsvorm? Je leest het in dit artikel.
Inhoud:
- Wat is een waardebepaling van een onderneming?
- Wie stelt de waarde vast van jouw onderneming?
- Samen de waarde van de onderneming bepalen
- Waarderingsdeskundige ingeval jullie er samen niet uitkomen
- Per wanneer wordt de waarde van de onderneming vastgesteld?
- Rechtsvorm onderneming en waardebepaling
- Waarderingsmethode voor waardebepaling eigen bedrijf
- Waardering onderneming bepaald? Continuïteit bedrijf staat voorop
Wat is een waardebepaling van een onderneming?
Een waardebepaling is een inschatting van de economische of marktwaarde van je bedrijf. Hoe die waarde wordt bepaald, hangt af van het doel - zoals verkoop of echtscheiding - en de methode die wordt gekozen.
Lees ook: Bedrijfswaarde berekenen met deze 4 methodes
Beperkte gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden
Een waardebepaling van je onderneming kan trouwens ook onderdeel zijn van de afwikkeling van een scheiding als je in beperkte gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd. Maar hoe gaat een waardebepaling in zijn werk als je voor een scheiding staat?
Wie stelt de waarde vast van jouw onderneming?
De waardebepaling van een onderneming tijdens een scheiding is specialistisch werk waarbij de meningen vaak uiteenlopen. Dat komt doordat verschillende methoden tot andere uitkomsten kunnen leiden én doordat persoonlijke belangen vaak meespelen. Daarom is een waarderingsdeskundige nodig. Bijvoorbeeld een accountant of register valuator (RV). Een RV is gespecialiseerd in bedrijfswaardering en wordt vaak ingeschakeld bij complexe waarderingsvraagstukken.
Hoe dan ook, zo’n waardebepaling is zeker geen eenvoudige klus. Verschillende factoren spelen een rol. Zo wordt onder meer gekeken naar jaarcijfers, waarde van bedrijfsmiddelen, marktomstandigheden en toekomstige geldstromen. Daarnaast speelt ook de rechtsvorm van de onderneming een rol bij de waardebepaling (eenmanszaak, vof, bv, etc.) en kan een accountant kiezen uit meerdere waarderingsmethoden.
Samen de waarde van de onderneming bepalen
Tijdens de echtscheiding kunnen jij en je ex-partner eerst zelf proberen de waarde van een onderneming vast te stellen. Op deze manier kunnen jullie, met behulp van bijvoorbeeld de bedrijfsaccountant of een andere waarderingsdeskundige die jullie inschakelen, samen de waarde van de onderneming bepalen. Zonder tussenkomst van de rechter. Dit is natuurlijk alleen een optie als jullie op goede voet uit elkaar gaan. Tip: probeer je er samen uit te komen? Gebruik altijd een schriftelijke vaststellingsovereenkomst die eventueel wordt opgenomen in het echtscheidingsconvenant. In de praktijk is het niet altijd even makkelijk en haalbaar om het onderling te regelen. Daarnaast ben je als ondernemer gebaat bij een zo laag mogelijke waardering van je onderneming: hoe lager de waarde, hoe minder je hoeft te betalen aan je ex-partner als je deze gaat uitkopen. Andersom is je ex-partner juist gebaat bij een zo hoog mogelijke waardering van de onderneming.
Waarderingsdeskundige ingeval jullie er samen niet uitkomen
Komen jullie er samen niet uit? Dan kunnen jij en je ex-partner allebei een eigen waarderingsdeskundige inschakelen. Elke deskundige komt dan met een eigen waardebepaling. Onder begeleiding van adviseurs, mediators of advocaten, kunnen jullie vervolgens nog een keer proberen er op basis van deze waardebepalingen samen uit te komen.
Lukt dat helaas niet? Dan zal de rechter er aan te pas moeten komen. De rechter kiest dan welke waardebepaling het meest onderbouwd is, of laat een onafhankelijke deskundige inschakelen. Meestal is dit een registeraccountant of een register valuator. Al met al kan de waardebepaling van de onderneming een kostbare gelegenheid worden.
Per wanneer wordt de waarde van de onderneming vastgesteld?
De peildatum van de waardebepaling is de dag van de feitelijke verdeling van de bezittingen. Meestal wordt de waarde vastgesteld op het moment van ontbinding van de huwelijksgemeenschap. Jullie kunnen ook in onderling overleg een datum kiezen. Bijvoorbeeld de laatste balansdatum van de onderneming op het moment dat het regelen van de scheiding wordt opgepakt. Let op: per 1-1-2018 is een beperkte gemeenschap van goederen de standaard voor nieuwe huwelijken, waarbij bezittingen en schulden van vóór het huwelijk buiten de gemeenschap vallen
Rechtsvorm onderneming en waardebepaling
De rechtsvorm van jouw onderneming speelt een rol bij de waardebepaling. Er bestaan verschillen tussen de verschillende rechtsvormen van een eigen zaak en de gevolgen hiervan voor de waardebepaling.
Waardebepaling eenmanszaak
De waarde van een eenmanszaak bepalen is best ingewikkeld. Jij bent als eigenaar vaak sterk verbonden met het bedrijf. Bij veel eenmanszaken draait de omzet grotendeels om jou als ondernemer. Val jij weg? Dan kan de waarde flink dalen. Die persoonlijke waarde heet ‘persoonlijke goodwill’. Omdat die zo aan jou hangt, zal een koper daar meestal niet voor betalen.
Toch kun je je eenmanszaak aantrekkelijker maken voor verkoop. Bijvoorbeeld door vaste klanten, langlopende contracten of systemen vast te leggen waarmee het bedrijf ook zonder jou kan draaien. Ook personeel of duidelijke processen verhogen de overdraagbaarheid — en dus de waarde. Wat sowieso meetelt, zijn de winst, klantenkring, bezittingen en schulden. Dit werkt bij andere rechtsvormen vaak op dezelfde manier.
Waardebepaling bv
Een bv bestaat uit aandelen. Als je in gemeenschap van goederen bent getrouwd, moeten deze meestal eerlijk verdeeld worden. Ben je op huwelijkse voorwaarden getrouwd? Dan kunnen de aandelen ook privébezit zijn. In de praktijk wil een ex-partner meestal geen aandelen in het bedrijf, maar gewoon geld. Als ondernemer kun je de aandelen dan kopen van je ex-partner. Een onafhankelijke accountant of een andere deskundige bepaalt de waarde van de aandelen.
Belangrijk voor de waardebepaling van een bv is of je enig aandeelhouder bent van de vennootschap of de onderliggende vennootschappen. Zijn er meerdere aandeelhouders? Dan wordt er ook gekeken of je een meerderheids- of minderheidsbelang hebt.
Waardebepaling vof
De waardebepaling van een vof is ook geen makkelijke opgave. Zeker niet wanneer jouw ex-partner een van de vennoten is. Een van jullie zal waarschijnlijk niet verder willen in de onderneming en moet dus uitgekocht worden; of de waarde van de vof moet op een andere manier verrekend worden. Een vof bestaat altijd uit minimaal 2 vennoten, waardoor het vermogen van de onderneming nooit van 1 persoon is.
Het belangrijkste verschil in de waardering bij de diverse ondernemingsvormen zit in de fiscaliteiten. Voor de waardebepaling van de verschillende rechtsvormen zijn niet dezelfde belastingpercentages van toepassing. Bijvoorbeeld over de realisering van eventuele meerwaarde van een onderneming in de afspraken over de afwikkeling van de scheiding. Een goede fiscale begeleiding is dus noodzakelijk.
Waarderingsmethode voor waardebepaling eigen bedrijf
Een waarderingsdeskundige kiest meestal uit een van de volgende waarderingsmethodes voor de waardebepaling van de onderneming:
1. Boekwaarde
Het totale eigen vermogen volgens de balans (bezittingen minus schulden).
2. Intrinsieke Waarde
Het totale eigen vermogen volgens de balans op basis van de actuele waarde. Activa en passiva worden opnieuw gewaardeerd tegen de actuele waarde.
3. Liquidatiewaarde
De waarde van de onderneming is gelijk aan de direct realiseerbare opbrengsten van de activa minus schulden én de kosten die verbonden zijn met liquidatie.
4. Rentabiliteitswaarde
Jaarlijks geschatte winst gedeeld door de rendementseis.
5. Discounted Cash Flow (DCF-methode)
De waarde van de onderneming wordt bepaald door het geld wat in de toekomst verdiend kan worden. Een waarderingsdeskundige kan er ook voor kiezen een combinatie van bovenstaande waarderingsmethoden te gebruiken.
Waardering onderneming bepaald? Continuïteit bedrijf staat voorop
Belangrijk in het hele proces van waardebepaling is dat een rechter de continuïteit van de onderneming altijd centraal stelt. Als het uitkopen van je ex-partner vervolgens niet in 1 keer mogelijk is, wordt er bijvoorbeeld gekeken naar een mogelijkheid tot gespreid betalen. Een rechter ziet liever niet dat een ondernemer financieel in de knel komt en bijvoorbeeld niet aan alimentatieverplichtingen kan voldoen.
