Wat is een risicoinventarisatie & -evaluatie (RI&E) en hoe stel je die op?

Wat moet er in een RI&E staan en waarom ben je verplicht om werknemers inzage te geven?

young-caucasian-businessman-making-notes-in-his-do-2022-01-29-00-00-52-utc

Whitepaper: Risicomanagement voor ondernemers

Een bedrijfsongeval heeft vaak grote gevolgen voor je medewerker èn je organisatie. Als werkgever is het vooraf helaas lastig te overzien wat de veiligheidsrisico’s zijn binnen je bedrijf. Daarom is het belangrijk die nauwkeurig in kaart te brengen, zodat je ze kunt voorkomen. Dat doe je met een risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E).

Wat is een RI&E?

Een risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E) is een rapport met alle risico’s binnen je bedrijf èn een plan om die risico’s te voorkomen of te verminderen. Om zo’n rapport op te kunnen stellen moet je eerst goed onderzoek doen naar alle veiligheids- en gezondheidsrisico’s voor werknemers in een organisatie. Vervolgens evalueer je de kans dat de risico’s zich voordoen en beschrijf je de ernst van de eventuele gevolgen.

Waarom is een RI&E belangrijk?

Volgens de arbeidsinspectie (Inspectie SZW) gebeuren er jaarlijks meer dan 1700 ongevallen bij Nederlandse handels- en productiebedrijven. 255 zijn zo ernstig dat er medische hulp ingeschakeld moest worden.

De RI&E vormt samen met een plan van aanpak een belangrijk onderdeel van een goed arbo- en ziekteverzuimbeleid. Wanneer er sprake is van goede arbeidsomstandigheden, verminder je de kans op ongelukken en verzuim. Op die manier zorg je voor een veilige werkplek voor je medewerkers. Voorkomen is beter dan genezen: vaak is een gebrek aan preventiemaatregelen een belangrijke oorzaak van bedrijfsongevallen.

Als bij een bedrijfsongeval blijkt dat de RI&E onvolledig is, kan de rechtbank bepalen dat je aansprakelijk bent en zelfs een stevige boete opleggen. Dit komt vaak voor: bij vier op de tien bedrijven blijken tijdens een inspectie één of meerdere gevonden risico’s in de RI&E te ontbreken. Uit onderzoek door verschillende brancheverenigingen, met ondersteuning van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, blijkt dat grofweg de helft van de wettelijk verplichte bedrijven helemaal geen RI&E heeft. Deze bedrijven lopen risico op een boete.

Boetes bij ontbreken van (volledige) RI&E

Je bent in Nederland als werkgever verplicht om een risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E) op papier te zetten en uit te voeren. De arbeidsinspectie kan deze bij je opvragen of langskomen om deze te toetsen. 

  • Blijk je bij de controle geen RI&E te hebben? Dan volgt een boete van maximaal € 4.500 voor bedrijven van 500 of meer werknemers. 

  • Heb je minder dan 5 medewerkers? Dan betaal je maximaal € 450. 

  • Ontbreekt het plan van aanpak of een basiscontract met de Arbodienst of bedrijfsarts? Dan kun je een boete van maximaal € 3.000 krijgen. 

  • Heb je geen regeling van advisering bij begeleiding van zieke werknemers? Hiervoor is de boete maximaal € 750.

Soms is een RI&E niet verplicht

Werken al jouw medewerkers samen minder dan 40 uur per week? Dan hoef je geen gewone RI&E te maken. In plaats daarvan vul je een Checklist gezondheidsrisico’s in. Dit is een verkorte versie van een RI&E. 

Heb je maximaal 25 man in dienst? Dan kun je gebruikmaken van een door het Steunpunt RI&E erkende branche-RI&E of van een branche-RI&E die in de cao is opgenomen.

Werk je enkel met vrijwilligers dan is een RI&E alleen verplicht als er in jouw bedrijf gevaarlijke stoffen of biologische agentia aanwezig zijn, zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten.

Een risico-inventarisatie en -evaluatie opstellen

Heb je 25 of minder werknemers? Dan maak je dit document als werkgever zelf. Heb je meer werknemers? Dan moet je preventiemedewerker de RI&E opstellen. Dit kan ook in samenwerking met een externe partij. Houd er rekening mee dat een RI&E nooit echt af zal zijn. Het is een levend document dat aangepast moet worden wanneer er iets verandert in je bedrijf.

Wanneer er al een RI&E aanwezig is controleer je eerst hoe oud deze is. Als deze vier jaar of ouder is, maak je een volledig nieuw rapport. De lijst van risico’s en de aanpak ervan moet volledig zijn. Alles wat binnen jouw bedrijf de veiligheid of gezondheid van je personeel in het geding kan brengen moet hierin worden opgenomen. Je benoemt, evalueert en prioriteert de aanwezige gevaren en vermeldt wat je eraan doet om je personeel tegen deze gevaren te beschermen.

Inhoudsopgave RI&E

Zaken die je in de risico-Inventarisatie & -evaluatie kunt verwerken zijn:

  • Bedrijfshulpverleners 

  • Werkplek 

    • hygiëne ruimtes

    • onderhoud liften en roltrappen

    • onderhoud en gebruik elektra

    • nooduitgangen, vluchtroutes 

    • brandgevaar

    • trappen

    • toiletten

    • aanwezigheid van ontspanningsruimte

  • Fysieke en niet-fysieke arbeid 

  • Werkdruk en gedrag 

    • ongewenst gedrag

    • agressie

    • vertrouwenspersoon

    • werktempo

    • tijdsdruk

    • taakverdeling

    • overwerken

    • rusttijden

    • pauzes

  • Gevaarlijke stoffen 

    • opslag

    • voorschriften

    • afzuiging

  • Omgevingsfactoren 

    • geluid

    • tocht

    • ventilatie

    • daglicht

    • zonwering

    • straling

  • Werken met machines 

    • veiligheidskeurmerken

    • afscherming bewegende delen

    • noodstop

    • keuring (zoals elektrakeuringen)

    • onderhoud

    • voorschriften

    • reparaties

  • Arbobeleid en organisatie 

    • naleving Arbo-wet

    • verzuimbeleid

    • bedrijfsongevallen

    • beroepsziekten

    • begeleiding medewerkers

    • verantwoordelijkheden medewerkers

    • voorlichting

Risico's van bijzondere werknemers

In de RI&E moet je rekening houden met de risico’s die bijzondere werknemers lopen. Denk hierbij aan zwangere vrouwenfysiek gehandicapten, minderjarigen, vrouwen die borstvoeding geven en mensen met een psychische handicap. 

Wat voor gezonde en niet-zwangere volwassenen geldt, geldt niet automatisch ook voor mensen die binnen een bijzondere categorie vallen. Is de vluchtweg bijvoorbeeld ook geschikt voor je medewerker in een rolstoel? En zijn er hulpmiddelen op de werkvloer die ervoor zorgen dat de zwangere medewerker niet te veel hoeft te tillen?

Plan van aanpak RI&E

Het plan van aanpak, de manier waarop je de risico’s afdekt, is een belangrijk onderdeel van de RI&E. Hierin moet je beschrijven wie er verantwoordelijk is voor de aanpak en binnen welke termijn een risico wordt aangepakt. Dit doe je expliciet per risico, zodat er geen onduidelijkheden over kunnen ontstaan. Zorg ervoor dat het plan van aanpak regelmatig wordt bestudeerd om de voortgang bij te houden.

Beoordeling van de RI&E

Als de RI&E is opgesteld ben je er nog niet. De RI&E moet, als je meer dan 25 werknemers in dienst hebt, worden voorgelegd aan de Arbodienst of een arbokerndeskundige (deskundige op het gebied van het verbeteren van arbeidsomstandigheden). Zij beoordelen of de RI&E volledig en betrouwbaar is. Heb je ook een medezeggenschapsraad? Dan ben je verplicht de RI&E inclusief het plan van aanpak aan hen voor te leggen ter instemming.

Wat moeten werknemers van de RI&E weten?

Belangrijk: je personeel moet de risico's in de RI&E ook kennen en zelf het document kunnen opvragen en lezen. Dat is essentieel voor hun eigen veiligheid. Sinds 1 april 2011 ben je als werkgever verplicht om je werknemers actief te informeren over de RI&E. Dit is expliciet in de Arbowet opgenomen. 

Je doet dit bijvoorbeeld door inzage in de RI&E te geven via het intranet van je bedrijf. Op deze manier vergroot je de betrokkenheid van je medewerkers bij hun eigen veiligheid en gezondheid. Dit kan ernstige ongevallen op het werk voorkomen.

Daarnaast helpt het medewerkers zich veilig te laten voelen op de werkvloer. Een volledige, goed doordachte RI&E geeft het signaal dat je de veiligheid en gezondheid van je medewerkers serieus neemt.

Wat vind je van dit artikel?

Pauline Veenstra

Auteur

Pauline Veenstra

Als freelance copywriter schrijf ik voor veel verschillende ondernemersplatforms, waaronder MKBSD. Ik vind het ontzettend leuk om de verhalen van ondernemers vast te leggen, het starten van een eigen bedrijf is immers een groot avontuur! Verder houd ik ervan om complexe thema’s als financiering en belastingzaken uit te leggen op een manier die voor iedereen begrijpelijk is. Zo hoop ik jouw leven als ondernemer net wat gemakkelijker te maken.