Ook in tijden van oorlog en onzekerheid gaat ondernemerschap door. Tamara Myatt (American University of Afghanistan) woonde in Afghanistan en interviewde diverse vrouwelijke ondernemers gedurende langere tijd over ondernemen in oorlogsgebied.
Afghanistan is een land dat we al vele decennia kennen van de televisiebeelden waarbij
oorlog de boventoon voert. Voor de inwoners van dit bergachtige land is geweld de
realiteit van alledag. Velen zijn dan ook getraumatiseerd, maar ze kunnen niet bij de
pakken neer gaan zitten. Er moet inkomen worden gegenereerd om überhaupt te
overleven. Ondernemerschap biedt de optie om geld te verdienen, zeker voor mensen
die geen diploma hebben, veelal vrouwen. Het runnen van een eigen bedrijf geeft vrouwen de mogelijkheid om economisch onafhankelijk te zijn en daarmee een beter leven voor het gezin en familie te kunnen realiseren.
Kansen en bedreigingen
Maar hoe kun je nu in een oorlogsgebied je bedrijf opstarten of zelfs uitbreiden?
Het idee dat je letterlijk tussen de bommen door je goederen verkoopt, is bizar en
moeilijk voor te stellen. Maar het is de keiharde realiteit voor vrouwelijke ondernemers
in Afghanistan. Ze ervaren hele hordes ‘beren op de weg’, maar tegelijkertijd zien
ze kansen. De belemmeringen zijn zeer divers van aard, zoals financieel (toegang
tot kapitaal), organisatorisch (het vinden van bedrijfsondersteuning), cultureel
(traditionele, door mannen gedomineerde cultuur), verkooptechnisch (toegang tot
markten/afzetgebieden, verkrijgbaarheid van grondstoffen en halffabrikaten) en
persoonlijk (kennis, vaardigheden). Als ze zich uit het veld zouden laten slaan door
dergelijke obstakels, zouden ze niets kunnen uitrichten. De focus ligt dus op het
ontdekken van de kansen binnen ondernemerschap.
Afghanistan biedt dergelijke kansen ook: een grote afzetmarkt, een shift naar stimulering van vrouwelijk ondernemerschap middels diverse programma’s, een sterke arbeidsmarkt, support van de internationale gemeenschap en zwakke instituties. Dat laatste klinkt raar, maar het kan een voordeel zijn, indien dit betekent dat instituties zich minder met bedrijven bemoeien hetgeen innovatie stimuleert.
Tips en aanbevelingen
Uit alle ervaringen van Afghaanse vrouwelijke ondernemers kunnen we een aantal tips
destilleren voor ondernemers in conflictgebieden, te weten:
heb vertrouwen en zet door
wees visionair, ontwikkel je ondernemersvaardigheden en blijf actief bedrijf ontwikkelen
bouw je netwerk en relaties verder uit en werk daarbij samen met mannen
verzeker je van steun uit de ‘community’ en als je succesvol wilt zijn, zorg er dan voordat je een ‘social entrepreneur’ bent
focus op winst en ga op zoek naar nieuwe markten en kansen
richt je op kwaliteit en omarm technologie
begin klein en wees geduldig...
Bedrijf ontwikkelen
Kijkend naar deze tips van de Afghaanse vrouwelijke ondernemers, dan zijn het
niet alleen aanbevelingen voor ondernemers in conflictgebieden, maar het zijn juist
universele suggesties. Visionair zijn en jezelf en je bedrijf blijven ontwikkelen, is iets van
alle tijden en van alle plaatsen, of je nu onderneemt in Afghanistan of in Nederland.
De competenties die nodig zijn om succesvol te worden als ondernemer zijn ook
hetzelfde – zelfvertrouwen, visie, marktgerichtheid, netwerken - alleen verschilt de
omvang en de invulling ervan.
Succesvolle Afghaanse vrouwelijke ondernemers moeten nog veel meer dan in Nederland sterk zijn in netwerken (vooral binnen stammen en religieuze groeperingen) en ontvankelijkheid voor (markt)informatie tonen. Ook moeten ze bereid zijn tot het nemen van (grotere) risico’s en enorm gedreven en gemotiveerd zijn om door te zetten als het tegen zit. En het zit regelmatig tegen, want van het ene op het andere moment kan je winkel of opslagruimte weggevaagd zijn en moet je op zoek – met alle gevaren van dien! – naar een nieuwe locatie en nieuwe producten.
Vrouwen werken hierbij veel samen met mannen die wél kunnen reizen en zichtbaar
kunnen zijn. Doorzettingsvermogen, moed en een enorme veerkracht zijn cruciaal om je
staande te houden als ondernemer in oorlogsgebied. Hun voorbeeld kan ondernemers in
Nederland wellicht motiveren om door te zetten als het even tegen zit...
